ભાગીદારી ડીડ એ વ્યવસાયમાં ભાગીદારો વચ્ચેનો કાનૂની કરાર છે. તેમાં મૂડી, નફો-નુકસાનનો વહિબંટી અને ફરજો નક્કી થાય છે. આ કરાર ભાગીદારો વચ્ચે વિશ્વાસ, પારદર્શિતા અને સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરે છે.

• ભાગીદારી ડીડ એ ભાગીદારો વચ્ચેનો કાનૂની કરાર છે.
• તેમાં મૂડી, નફો-નુકસાનનો વહિબંટી અને હક્ક-જવાબદારી નક્કી થાય છે.
• ફર્મનું નામ, સરનામું અને વ્યવસાયનો હેતુ સ્પષ્ટ કરવામાં આવે છે.
• કાનૂની માન્યતા માટે ડીડ સ્ટેમ્પ પેપર પર લખી નોટરી કરાવવો જરૂરી છે.

ભાગીદારી નિવૃત્તિ એ ત્યારે થાય છે જ્યારે કોઈ ભાગીદાર ફર્મમાંથી બહાર નીકળે છે. તે સ્વેચ્છાએ રાજીનામું, કરાર પૂર્ણ થવો કે અન્ય ભાગીદારોની સંમતિથી થઈ શકે છે. નિવૃત્ત ભાગીદારને તેની મૂડીનો હિસ્સો, નફો/નુકસાન તથા હક્ક મુજબ ચૂકવણી કરવામાં આવે છે. આ પ્રક્રિયા કાનૂની રીતે સુનિશ્ચિત કરવા માટે લેખિત કરાર તથા નોટરી જરૂરી છે.

• ભાગીદાર પોતાના ઇચ્છાથી રાજીનામું આપી નિવૃત્ત થઈ શકે છે.
• નિવૃત્તિ સમયે મૂડી અને નફા-નુકસાનનો હિસાબ કરવામાં આવે છે.
• નવા કરારથી બાકી ભાગીદારો વ્યવસાય ચાલુ રાખી શકે છે.
• કાનૂની માન્યતા માટે લેખિત કરાર અને નોટરી કરાવવો આવશ્યક છે.

બંધારણ ફેરફાર એ ભાગીદારો વચ્ચેની ભાગીદારી દસ્તાવેજમાં કરાતો બદલાવ છે, જેમાં નફા-નુકસાનના પ્રમાણ, મૂડી યોગદાન, વ્યાજની દરખાસ્ત, નવા ભાગીદારોની એન્ટ્રી અથવા કોઈ ભાગીદારની નિવૃત્તિ જેવી બાબતોનો સમાવેશ થાય છે. આ ફેરફાર લેખિત સ્વરૂપે કરવામાં આવે છે જેથી ભવિષ્યમાં વિવાદ ટાળી શકાય અને ભાગીદારી વ્યવસાય સરળતાથી ચાલુ રહી શકે.

• બંધારણ ફેરફાર ત્યારે થાય છે જ્યારે નવો ભાગીદાર જોડાય અથવા હાલનો ભાગીદાર નિવૃત્ત થાય.
• મૂડી, નફા-નુકસાનનો હિસ્સો અને હક્ક-ફરજો નવી રીતે નક્કી કરવામાં આવે છે.
• ફેરફાર પછી નવા ભાગીદારી કરાર (Reconstituted Partnership Deed) બનાવવો આવશ્યક છે.
• કાનૂની માન્યતા માટે નવો કરાર સ્ટેમ્પ પેપર પર લખી નોટરી કરાવવો જરૂરી છે.

ભાડા કરાર એ ભાડુઆત અને માલિક વચ્ચેનો કાનૂની દસ્તાવેજ છે. તેમાં મકાન/દુકાનના ઉપયોગની શરતો, ભાડાની રકમ, જમા રકમ અને સમયગાળો સ્પષ્ટ કરવામાં આવે છે. આ કરાર બંને પક્ષોની સુરક્ષા માટે જરૂરી છે અને ભવિષ્યમાં વિવાદો ટાળવામાં મદદરૂપ થાય છે.

ભાડા કરારમાં પાણી-વીજળીના બિલ, જાળવણી અને મરામત જેવી જવાબદારીઓ પણ નક્કી થાય છે. કરારને કાનૂની માન્યતા આપવા માટે સ્ટેમ્પ પેપર પર તૈયાર કરી નોટરી કરાવવું જરૂરી છે. આ રીતે ભાડુઆત અને માલિક વચ્ચે વિશ્વાસ તથા પારદર્શિતા જળવાઈ રહે છે.

ટાઇટલ ક્લિયરેન્સ રિપોર્ટ એ મિલકત સંબંધિત કાનૂની દસ્તાવેજ છે, જે જમીન અથવા મકાન પર માલિકી હક સ્પષ્ટ કરે છે. આ રિપોર્ટ દ્વારા જાણવા મળે છે કે મિલકત કોઈ વિવાદ, બોજા અથવા ગીરવીમાંથી મુક્ત છે કે નહીં. જમીન ખરીદી-વેચાણ, લોન લેવી કે ટ્રાન્સફર જેવી પ્રક્રિયામાં આ રિપોર્ટ અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે.

ટાઇટલ ક્લિયરેન્સ રિપોર્ટમાં માલિકીના દસ્તાવેજો, 7/12 ઉતારા, ટેક્સ રસીદો અને કાનૂની નોંધણીની વિગત તપાસવામાં આવે છે. યોગ્ય રીતે તૈયાર કરેલો રિપોર્ટ ખરીદદારો અને રોકાણકારોને વિશ્વાસ આપે છે અને ભવિષ્યના કાનૂની વિવાદોથી સુરક્ષા પ્રદાન કરે છે.

જમીન, મકાન અથવા દુકાનની ખરીદી-વેચાણ કે ભાડે આપતી વખતે યોગ્ય દસ્તાવેજો હોવા અત્યંત જરૂરી છે. આ દસ્તાવેજો માલિકી હક, કાનૂની માન્યતા અને ભવિષ્યમાં સુરક્ષા માટે આધારરૂપ છે.

• સેલ ડીડ (Sale Deed)
• 7/12 ઉતારો અને પ્રોપર્ટી કાર્ડ
• ટેક્સ રસીદો અને વીજળી/પાણીના બિલ
• ઓક્યુપેન્સી સર્ટિફિકેટ તથા મંજુરી પત્ર

વારસાઇ મિલ્કતના દસ્તાવેજો દ્વારા કાનૂની રીતે વારસદારોના હકો નક્કી થાય છે. તેમાં વારસાઈ દાખલો, માલિકીનો પુરાવો, જમીન કે મકાનના રેકોર્ડમાં નામ દાખલ કરવાનું (મ્યુટેશન એન્ટ્રી) તેમજ જરૂરી કોર્ટ કે તલાટી કચેરીના દસ્તાવેજો સામેલ છે. આ દસ્તાવેજો વગર મિલ્કતનું વહેચાણ, વેચાણ કે ટ્રાન્સફર માન્ય ગણાતું નથી. તેથી વારસાઈ મિલ્કતના દસ્તાવેજો કાનૂની સુરક્ષા અને ભવિષ્યના વિવાદોને ટાળવા માટે અત્યંત જરૂરી છે.

રેવન્યુ અપીલ એટલે જમીન, મિલ્કત અથવા આવક સંબંધિત મામલામાં ઉચ્ચ અધિકારી સમક્ષ કરવામાં આવતી કાનૂની અરજી. જો કોઈ વ્યક્તિ રેવન્યુ વિભાગના અધિકારીના નિર્ણયથી અસંતુષ્ટ હોય તો તે ઉપરની અપીલ અધિકારી સમક્ષ રજૂઆત કરી શકે છે. આ પ્રક્રિયા દ્વારા જમીનનો હક્ક, માપણી, ટેક્સ, વારસાઈ દાખલો અથવા અન્ય માલમત્તા સંબંધિત મુદ્દાઓનો ન્યાય મળી શકે છે. રેવન્યુ અપીલ કાનૂની હક્ક છે અને તેના આધારે યોગ્ય ન્યાય મેળવવાની તક મળે છે.

2 કે 6 નં. નોંઘનો સુધારો એ જમીનના રેકોર્ડમાં થયેલી ભૂલ કે બદલાવને ઠીક કરવા માટેની પ્રક્રિયા છે. જો જમીનના માલિકનું નામ ખોટું દાખલ થયું હોય, માપણીમાં ભૂલ હોય, કે કોઈ કાનૂની ફેરફાર મુજબ સુધારો કરવો પડે તો તે અરજી દ્વારા કરાય છે. આ સુધારો મામલતદાર કચેરી અથવા તલાટી કચેરીમાં અરજી આપીને કરવામાં આવે છે.

2 કે 6 નંબરની નોંંધ કરવા માટે જમીન માલિક અથવા હકદાર વ્યક્તિએ મામલતદાર કચેરી કે તલાટી કચેરીમાં અરજી કરવી પડે છે. આ અરજી સાથે જરૂરી દસ્તાવેજો જેમ કે વેચાણ દસ્તાવેજ (સેલ ડીડ), વારસાઈ દાખલો, કોર્ટનો આદેશ અથવા અન્ય પુરાવા જોડવાના રહે છે. તપાસ પછી અધિકારી યોગ્ય એન્ટ્રી કરી જમીનના રેકોર્ડમાં નામ અથવા હક દાખલ કરે છે.

જો ખાનગી વ્યક્તિની જમીન સરકારી જમીનમાં ગયેલી હોય અથવા જમીનનો 일부 ભાગ જાહેર માર્ગ, સરકારી પ્રોજેક્ટ કે જાહેર હિતમાં વપરાયો હોય તો તેની નોંધ રેવન્યુ રેકોર્ડમાં કરવામાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં માલિકને ભરપાઈ (કમ્પન્સેશન) મળવા પાત્ર બને છે. મામલતદાર કચેરી દ્વારા માપણી, તપાસ અને દસ્તાવેજી કાર્યવાહી કરી અંતિમ હુકમ આપવામાં આવે છે. આ પ્રક્રિયા દ્વારા જમીનના માલિકને કાનૂની હક્ક મુજબ ન્યાય આપવામાં આવે છે.

વસીયત (Will) એ એક કાનૂની દસ્તાવેજ છે જેમાં કોઈ વ્યક્તિ પોતાના મૃત્યુ પછી તેની મિલ્કત, સંપત્તિ કે હકો કોને આપવા છે તે નક્કી કરે છે. વસીયતને આધારે વારસાઈ દાખલો (Varsai) કરવામાં આવે છે અને તે મુજબ જમીન કે મકાનના રેવન્યુ રેકોર્ડમાં નામ દાખલ થાય છે. વસીયત લેખિત અને કાનૂની રીતે પ્રમાણિત (Registered Will) હોય તો વારસાઈ પ્રક્રિયા સરળ અને વિવાદ રહિત બને છે.